محاسبه میلگرد فونداسیون از لحاظ وزن، تعداد و فاصله یکی از مهم ترین وظایف طراح سازه است. این کار با استفاده از فرمول های ثابت و یک محاسبه سرانگشتی انجام می شود. البته این محاسبات به پارامترهایی از قبیل عرض، ضخامت، عمق موثر پی و پوشش میلگرد نیاز دارند. در این مقاله محاسبه میلگردهای طولی و عرضی فونداسیون از لحاظ مقدار، فاصله و وزن مورد بررسی قرار گرفته است. تا پایان ما را همراهی کنید.
بیشتر بخوانید : همه چیز دربارۀ میلگرد
فونداسیون چیست؟
پی یا فونداسیون یکی از مهم ترین و حساس ترین بخش های ساختمان است که بار و وزن وارده از ستون ها را به زمین منتقل می کند. از بین مصالح مورد استفاده برای ساخت پی، بتن از اهمیت بیشتری برخوردار است. البته بتن به دلیل پایین بودن مقاومت کششی، به تنهایی نمی تواند در برابر بارهای وارده مقاومت کند. بلکه باید با میلگرد مسلح و آرماتوربندی شود.
میلگرد از جنس فولاد است و با مقاومت بالای کششی و فشاری، کمبودهای بتن را جبران می کند. به همین دلیل استفاده از میلگرد در ساخت فونداسیون بتنی الزامی است. مقدار بتن مورد استفاده و همچنین تعداد و فاصله میلگردها در پی سازه های مختلف یکسان نیست. بلکه بر اساس نوع خاک، وضعیت بستر، وضعیت لرزه خیزی منطقه و میزان بار وارده (تعداد طبقات) تعیین می شود. طراح سازه ارزیابی این موارد را برای طراحی ابعاد پی و محاسبه میلگرد فونداسیون بر عهده دارد.
انواع فونداسیون ها
فونداسیون یک سازه بر اساس پارامترهای مختلف تقسیم بندی می شوند. محل استقرار، شکل ظاهری و رفتار در برابر بار وارده از جمله این موارد هستند.
انواع فونداسیون بر اساس محل استقرار
بر مبنای این تقسیم بندی، سه نوع پی به نام های عمیق، نیمه عمیق و سطحی تعریف شده است. پی سطحی همانگونه که از نامش پیدا است در نزدیکی سطح زمین ساخته می شود. نسبت عمق به سطح پی در این نوع عدد 3 را نشان می دهد. اما این نسبت برای پی عمیق 10 و برای پی نیمه عمیق بین 3 و 10 متغیر است.
انواع فونداسیون بر اساس شکل ظاهری
از لحاظ شکل ظاهری فونداسیون ها به صورت منفرد، نواری، مرکب، گسترده و شبکه ای دیده می شوند. پی منفرد جداگانه احداث شده و تنها بار وارده به یکی از ستون ها را به زمین منتقل می کند. در صورتی که نسبت طول به عرض پی بیشتر از 4 باشد، پی نواری بدست می آید. این پی ها از جهت طول دچار خمش می شوند.
پی مرکب حاصل ترکیب چندین پی منفرد است. تفاوت پی مرکب با پی نواری مربوط به جهت تغییرشکل آنها می باشد. این پی ها معمولاً در جهت عرضی دچار خمش می شوند. پی شبکه ای نیز نمونه دیگری از پی ها هستند که از ترکیب عمود بر هم پی های مرکب به دست می آیند. پی گسترده و یکنواخت حاصل بتن ریزی حجیم است. پی گسترده و شبکه ای در مقایسه با سایرین بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند.
محاسبه میلگرد فونداسیون
محاسبه میلگرد فونداسیون یکی از اقدامات اساسی برای مقابله با گسیختگی برشی یا خمشی ساختمان است. بخش های مهم طراحی فونداسیون شامل ارزیابی ابعاد پی، محاسبه حجم لازم برای بتن ریزی، انتخاب میلگرد مناسب و محاسبه مقدار و فاصله میلگردها می باشد. میلگردها به دو شکل طولی و عرضی در پی سازه مورد استفاده قرار می گیرند.
محاسبات مربوط به مقدار میلگرد مورد نیاز و فاصله آنها برای نوع طولی و عرضی مشابه نیست. برای شروع کار لازم است برخی پارامترها با استفاده از فرمول شماره 1، 2 و 3 محاسبه شوند. تمامی فرمول ها مطابق با آیین نامه ACI 318 هستند. (پوشش یا کاور بتن به معنای حد فاصل سطح میلگرد تا پوشش بتنی اطراف آن است)
محاسبه مقدار و فاصله میلگرد طولی فونداسیون
محاسبه سرانگشتی میلگرد فونداسیون در وهله اول نیازمند آگاهی از قطر میلگرد مورد استفاده در محور طولی پی است. سپس با استفاده از فرمول شماره 4 و 5 مقدار As محاسبه می شود. برای محاسبه پارامتر Af نیز می توان از فرمول شماره 6 استفاده کرد. در پایان تعداد میلگرد طولی مورد استفاده با فرمول 7 به دست می آید. فرمول 8 مختص محاسبه فاصله میلگردهای طولی است. عدد به دست آمده از این فرمول در صورتی که کمتر از 35 و بیشتر از 10 باشد، قابل قبول می باشد.
محاسبه مقدار و فاصله میلگرد طولی فونداسیون
محاسبه مقدار میلگرد عرضی مورد نیاز برای پی مشابه حالت طولی انجام می شود. اما برای فاصله میلگردها فرمول مجزایی ارائه شده است (فرمول شماره 9). عدد به دست آمده نیز باید بزرگ تر از 10 و کوچک تر از 35 باشد.
محاسبه وزن میلگرد فونداسیون
فرمولی مشخص برای محاسبه وزن میلگرد فونداسیون وجود دارد که برگرفته از “جدول اشتال” است. اگرچه وزن میلگردهای تولید شده در ایران با عدد به دست آمده از این فرمول کمی متفاوت است؛ اما بدون هیچ مشکلی می توان از آن استفاده کرد. این پارامتر با استفاده از فرمول شماره 10 به دست می آید. البته عدد به دست آمده برای وزن یک متر میلگرد است و باید برای محاسبه وزن کل در طول آن نیز ضرب شود.
محاسبه میلگرد ساختمان بتنی
یکی از اقدامات ضروری برای ساختمان های بتنی محاسبه مقدار میلگرد مورد نیاز است که به برآورد هزینه ها کمک می کند. تعیین مقدار میلگرد مصرفی در فونداسیون نمی تواند به تنهایی برآورد دقیقی به سازنده دهد. بلکه باید میلگردهای موجود در سقف و دیواره ها نیز مورد بررسی قرار گیرند. محاسبه میلگردهای مورد نیاز ساختمان های این چنینی با استفاده از فرمول های مخصوص امکان پذیر نیست. بلکه بایستی شکل و ابعاد فونداسیون، دیوارها، سقف و تعداد طبقات مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد.
نتیجه گیری
میلگرد یکی از مصالح پرکاربرد در ساختمان های بتنی به شمار می رود. دلیل استفاده از این میله های فولادی، جبران مقاومت کششی ضعیف بتن و مقابله با گسیختگی برشی و خمشی ساختمان است. طراحان سازه وظیفه محاسبه میلگرد فونداسیون را بر عهده دارند که به برآورد هزینه ها کمک شایانی می کند. محاسبه مقدار، فاصله و وزن میلگردهای طولی و عرضی پی را می توان به سادگی و با استفاده از فرمول های موجود در آیین نامه ACI 318 انجام داد.