لوله مانیسمان، یک نوع لوله فولادی می باشد که در سیستم های تاسیساتی و لوله کشی مورد استفاده قرار می گیرد. در واقع کاربرد این نوع لوله فولادی در حوزه های نفت، گاز و پتروشیمی نیز می باشد. از این رو تولید این نوع لوله ها به شیوه های مخصوص و تخصصی در کارخانه ها صورت می گیرد. به دلیل همین حساسیت ها، باید استانداردهای مشخص و تعیین شده ای را برای تولید آن رعایت کرد.
در این صفحه قصد داریم که به بررسی نوع لوله مانیسمان و کاربردهای گوناگون آن در حوزه های تأسیساتی بپردازیم.
لوله مانیسمان چیست
لوله ها از نظر جنس، کاربرد و محل استفاده به ۲ نوع کلی لوله های فلزی و لوله های غیرفلزی دسته بندی می شوند. لوله های فلزی شامل لوله مانیسمان، فولادی، مسی، آلومینیومی، چدنی و سربی و همچنین لوله های غیرفلزی شامل لوله های پلیمری، بتنی، سفالی، شیشه ای می شوند.
لوله مانیسمان که لوله بدون درز یا سیم لس (Seamless) نیز گفته می شود، از نوع لوله هایی با مقاطع ضخیم و بسیار مقاوم می باشند. معمولاً دلیل تفاوت این نوع لوله با سایر لوله های تاسیسات مربوط به فرایند تولید و میزان مقاومت آن است. چرا که لوله های مانیسمان از مقاطع فولادی در شکل شمش و به وسیله حرارت و کشش و غلطک و ورود از زره و نیروهای گریز از مرکز تولید می شوند که به دلیل متریال و مواد اولیه باکیفیت آن، آسیب پذیری بسیار محدودی در برابر فشارهای خارجی دارد.
در مجموع به خاطر روش تولید متفاوت لوله بدون درز، بدنه آنها یکدست بوده و همچنین هیچ نوع جوشکاری روی آنها انجام نگرفته است. به دلیل همین کیفیت بالا و یکدست بودن آن، در مقایسه با سایر لوله ها محکم تر می باشد. البته قابل ذکر است که این نوع برتری کیفیت در این نوع لوله، قیمت بالاتری را در مقایسه با سایر لوله ها ترجیح خواهد داد.
لوله بدون درز و یا لوله سیم لس با توجه به نوع تولید آن که در ادامه ذکر خواهیم کرد، برای استفاده در شرایط و کاربردهای خاص همچون فشارهای عملیاتی بالا طراحی و مورد استفاده قرار خواهد گرفت. البته سایر لوله های فولادی نیز چون لوله UPVC و یا پلیمری این امکان و قابلیت را برای فشارهای بالا و معمولی دارا می باشند، اما به دلیل اتصالات خاص این نوع لوله فولادی، معمولا مهندسان این نوع لوله های بدون درز را برای کاربری سیستم های لوله کشی و تاسیسات استفاده می کنند.
با توجه به مزایای گفته شده درمورد لوله های مانیسمان باید بگوییم که موارد استفاده آنها برای صنایع نفت و گاز، معادن و مخازن، نیروگاه ها و… برای انتقال مواد شیمیایی و پتروشیمی و یا انتقال آب یا گاز می باشد.
لوله بدون درز در انواع سایزهای بزرگ به کوچک طراحی و تولید می شوند که البته اندازه و جنس های آن با توجه به صلاحدید ث نظر مشتری برای استفاده در مکان های خاص باید بررسی و تولید شود. به همین دلیل معمولا طراحان تولید این نوع لوله های فلزی با توجه به نوع سفارش مشتری و نوع کاربری برای انتقال مایعات و یا نفت و گاز اقدام به روش تولید مختلف لوله های مانیسمان با کیفیت لازمه و در حد کافی مینماید.
نحوه تولید و کاربرد لوله مانیسمان در تاسیسات چیست
لوله های مانیسمان از شمش های فولادی ساخته می شوند. البته امکان تولید از مقاطع چهارگوش نیز بوده که این روش مقداری هزینه ها را بالاتر خواهد برد. اما به طور معمول نحوه تولید لوله مانیسمان باید براساس استاندارد ASTM با شماره A106 و A53 و استاندارد نفت و گاز API5L صورت گیرد. لوله های بدون درز با انواع ضخامتهای گوناگون و با دستورالعمل های مختلف تولید می شوند. البته ضخامت این نوع لوله ها در زمان تولیدشان براساس استانداردها باید انجام شود. اما معمولاً هر میزان که فشار سیال ها بیشتر شود، ضخامت لوله ها نیز بیشتر خواهد شد.
به دلیل تفاوت در نحوه تولید لوله بدون درز، باید حتما اول با توجه به نیازهای مورد استفاده در نوع کاربری لوله و محدودیت ها و یا قابلیت های استفاده نسبت به روش تولید آن اقدام کرد. چرا که در برخی از موارد باید در روش تولید لوله های مانیسمان، حرارت خاصی را به کار برد که این کار میزان مقاومت لوله را برای کاربری مورد استفاده تعیین خواهد کرد.
در مجموع می توان گفت که نحوه تولید لوله بدون درز برطبق مراحل زیر صورت می گیرد:
- ابتدا باید شمش های فولادی را برش داده و در داخل کوره های قوسی گرم کرده تا سرخ شوند.
- سپس سطح شمش ها را از طریق دستگاه الانگیتور گرد کرده و با لخ پرس سوراخ می کنند.
- در مرحله بعد باید سمبه ای را به طول ۱۲ متر در داخل شمش های فولاد کرد.
- سپس لوله ها را از نظر تاب داشتن و یکدستی چک می کنند تا اگر مشکلی وجود داشت، آن را رفع و صاف نمایند.
- حالا سر و انتهای لوله را گرفته و آن را گرد می کنند.
- سپس دوباره لوله ها را در اندازه های مختلف تا ۲۴ متر تحت کشش قرار داده و بعد با آب و انجام یک فرآیند خاص آن را خنک می کنند.
- حالا در مرحله برش، لوله های آماده شده را بر طبق سفارش مشتری و اندازه های مورد نظر آنان، لوله ها را برش می دهند.
- در آخر مجددا لوله ها را به وسیله کامپیوتر آزمایش می کنند تا اگر ضایعات و یا هر نوع ایراد را برطرف نمایند.
- در پایان کار نیز لوله های بدون درز را با تسمه به شکل های شش ضلعی دسته بندی و بارگیری می کنند.
البته قابل ذکر است که در تولید لوله مانیسمان از شمش های چندضلعی استفاده نمی شود. چون صاف کردن آن خود هزینه جداگانه ای را در پی خواهد داشت.
البته ساخت لوله مانیسمان در ایران در دو مرحله خشن کاری و ظریف کاری صورت می گیرد. به طور معمول قطر این نوع لوله ها تا ۲۴ اینچ طراحی و تولید می شود. البته این میزان قطر لوله ها برای کاربری های خاص تا میزان ۴۲ اینچ نیز قابلیت افزایش را دارد.
کاربردهای گسترده و خاص لوله مانیسمان شامل موارد زیر می شود:
- لوله مانیسمان برای استفاده در خطوط صنایع دارویی و غذایی
- کاربرد در خطوط نفت و گاز
- کاربرد در خطوط فشار قوی برای تاسیسات
- کاربرد در خطوط هیدرولیک
کلام آخر
به دلیل روش و آلیاژهای مختلفی که در هنگام ساخت و کیفیت لوله بدون درز استفاده شده است، بهتر است که حتما با توجه به نوع کاربرد مدنظر به عنوان مثال در انتقال مایعات و آب و یا تاسیسات گاز، نسبت به نوع لوله با رول و قطرهای مدنظر انتخاب نمایید.