انواع ورق رنگی و کاربرد آن‌ها
ورق‌های فولادی به دلیل استحکام و دوام بسیار بالا، مقاطعی پرکاربرد در ساخت‌وساز و صنعت هستند. در حوزه ساختمان‌سازی، این محصولات اغلب به‌عنوان ورق سقف شیروانی مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما به علت سطح نه‌چندان زیبا و غیر صیقلی، ممکن است در سطوح قابل دید، طراحان علاقه چندانی به استفاده از آن‌ها نداشته باشند. در نتیجه انواع ورق رنگی روی کار آمدند و به گزینه‌ای جذاب برای طراحان و مهندسان تبدیل شدند تا به‌عنوان سقف شیروانی استفاده شوند. ورق‌های رنگی فولادی دارای مجموعه‌ای از خواص شیمیایی و فیزیکی هستند و به همین دلیل علاوه‌بر استفاده برای سقف شیروانی ساختمان‌های معمولی، کاربرد آن‌ها به سایر حوزه‌های ساخت‌وساز و صنعت نیز گسترش یافته است.
ورق رنگی چیست؟
ورق رنگی، مقطعی فلزی از جنس فولاد گالوانیزه است که دارای پوشش نازک سطحی از رنگ‌های الکترواستاتیک است. این لایه رنگ جنبه زیبایی داشته و نقش محافظ را برای لایه گالوانیزه زیرین نیز ایفا می‌کند. به عبارتی، ورق رنگی همان ورق گالوانیزه است که با یک لایه رنگ پوشش داده شده است و به همین علت به آن ورق گالوانیزه رنگی نیز گفته می‌شود.
از آنجایی‌که ورق سقف شیروانی ساختمان‌ها در مناطق پر بارش با خطر زنگ‌زدگی و پوسیدگی مواجه است، انتخاب ورق رنگی به‌عنوان پوشش سقف در دوام و پایداری بیشتر سقف مؤثر است و هزینه تعمیرات و نگهداری را کاهش می‌دهد. شاید تصور کنید که چون ورق رنگی گران است، پس ارزش خرید ندارد و با ورق فولادی معمولی هم می‌توان سقف را پوشش داد. اما باید گفت که این ورق‌ها در برابر خوردگی بسیار مقاوم‌تر هستند و نیاز به رنگ‌آمیزی مجدد ندارند. در نتیجه زمان صرف شده برای این کار را کاهش خواهند داد و هزینه تمام‌شده کمتری به دنبال دارند.
انواع ورق رنگی
ورق‌های گالوانیزه رنگی در طرح‌ها و رنگ‌های مختلفی در بازار موجود هستند. این محصولات در بیش از 10 رنگ متنوع به فروش می‌رسند. اما آنچه اهمیت دارد و بیشتر در تعیین قیمت ورق رنگی مؤثر است، تنوع آن‌ها از نظر طرح و نقش است. انواع ورق رنگی فولادی براساس طرح و شکل سطح مقطع به دسته‌های مختلفی تقسیم شده که در ادامه به بررسی تخصصی هر یک از آن‌ها می‌پردازیم.
ورق رنگی سینوسی یا ورق کرکره‌ای
ورق رنگی سینوسی یکی از رایج‌ترین و پرکاربردترین انواع ورق رنگی موجود در بازار است. ورق‌های سینوسی دارای مقطعی به شکل موج سینوسی هستند و این طرح در سرتاسر عرض ورق امتداد دارد. این ورق‌ها را علاوه‌بر سقف خانه‌ها در کرکره مغازه‌ها نیز مشاهده می‌کنیم. به همین دلیل به آن‌ها ورق کرکره‌ای نیز گفته می‌شود. ساخت سوله، ساخت کانتینر، ساخت انواع سقف و پوشش سقف از جمله مهم‌ترین کاربردهای ورق رنگی سینوسی هستند. ورق‌های سینوسی به دلیل قدمت بیشتری که در ساخت انواع سقف شیروانی دارند به ورق شیروانی معروف‌اند.
ورق رنگی طرح شادولاین
این نوع ورق زیبایی ظاهری و دوام بسیار خوبی دارد و از محبوبیت بالایی در بین طراحان برخوردار است. یکی دیگر از دلایل محبوبیت ورق رنگی شادولاین، وزن سبک آن است که قیمت کمتری را برای این ورق در پی دارد و آن را به گزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه برای انواع مصارف تبدیل کرده است. از ورق شادولاین معمولاً برای ساخت سوله و سقف سالن‌های صنعتی و کارخانه‌ها استفاده می‌شود. مقاومت در برابر حرارت از دیگر مزایای ورق شادولاین است که دلیل استحکام زیاد برای استفاده در محیط‌های صنعتی با درجه حرارت بالا همچون کارخانه‌ها و شرکت‌های تولیدی، مناسب است.
ورق رنگی طرح سفال پالرمو
اگر به یاد داشته باشید، در سال‌های نه‌چندان دور اغلب خانه‌های شمال کشور از سقف‌های سفالی ساخته می‌شدند. این امر به دلیل جریان راحت‌تر آب برف و باران از روی سقف و هدایت آن‌ها به سمت زمین بوده است. اما مهم‌ترین عیبی که سفال داشته وزن سنگین آن بود که موجب افزایش فشار به سقف و دیوارهای سازه می‌شد. امروزه دیگر ردپایی از سفال در سقف خانه‌ها وجود ندارد و جای آن‌ها را ورق‌های رنگی طرح سفالی پرکرده‌اند. البته این ورق‌ها دارای طرح‌هایی هستند که نخستین بار بر روی سقف خانه‌های شهر پالرمو ایتالیا نقش بسته بودند و به‌همین دلیل به آن‌ها ورق رنگی طرح سفال پالرمو گفته می‌شود.
ورق رنگی طرح ذوزنقه‌ای
نوع دیگری از انواع ورق رنگی، ورق‌های رنگی ذوزنقه‌ای هستند. این محصولات بسیار شبیه به ورق سینوسی بوده و باید در هنگام خرید آن‌ها بسیار دقت شود. وجود طرح‌هایی به شکل ذوزنقه در قسمت مقطع عرضی این نوع ورق‌های رنگی سبب نام‌گذاری آن‌ها بوده است. وزن سبک، مقاومت بالا، نصب سریع و آسان و قیمت مناسب از جمله مشخصه‌های این نوع ورق رنگی است.
مزایای استفاده از ورق رنگی
بدون شک در نگاه اول محو رنگ‌های زیبا و متنوع محصولات ورق رنگی خواهید شد زیرا این محصولات را بر روی شیروانی منازل زیاد دیده‌اید.اما باید بدانید که این محصولات تنها به‌عنوان پوشش سقف و موارد تزئینی مورد استفاده قرار نمی‌گیرند. ورق‌های رنگی بر پایه ورق‌های فولادی از نوع گالوانیزه هستند و این یعنی کاربردها و مزایای زیادی دارند. مهم‌ترین مزیت ورق‌های رنگی علاوه‌بر جذابیت ظاهری به دلیل تنوع رنگ، در مقاومت به خوردگی است. این ورق‌ها از سه لایه پوشش محافظ شامل لایه روغن، لایه گالوانیزه و لایه رنگ الکترواستاتیک تشکیل شده‌اند و مقاومت بسیار خوبی در برابر زنگ‌زدگی دارند. استحکام این ورق‌ها بالاست و چون با لایه‌های محافظ تقویت شده‌اند، دوام و پایداری آن‌ها در شرایط جوی مختلف و تحت بارهای زیاد، بالاست.
علاوه‌بر موارد فوق، انواع ورق رنگی در ضخامت‌های کم تولید شده و وزن سبکی دارند. به‌همین دلیل از نظر قیمتی مقرون‌به‌صرفه هستند. البته لازم به ذکر است که قیمت ورق رنگی از سایر ورق‌های فولادی مانند ورق سیاه، ورق روغنی و ورق گالوانیزه گران‌تر است. اما به دلیل وجود خواص بسیار خوبی که ناشی از وجود لایه‌های محافظ در آن است، هزینه‌های تعمیر و نگهداری کمی داشته و عمر طولانی آن سبب به‌صرفه بودن قیمت این ورق شده است. از دیگر مزایای ورق‌های رنگی می‌توان به نصب سریع و آسان، عدم تغییر رنگ و تغییر شکل در شرایط جوی مختلف، یکپارچگی لایه‌های پوششی و ساختار ورق و عدم شکستگی در طول زمان نیز اشاره کرد.
کاربرد انواع ورق رنگی
انواع ورق رنگی به دلیل مزایایی از جمله ظاهر زیبا و جذاب، استحکام خوب، مقاومت بسیار خوب در برابر خوردگی و زنگ زدن، وزن سبک و قیمت مناسب، در کاربردهای ساختاری و تزئینی مورد استفاده قرار می‌گیرند. از جمله مهم‌ترین کاربردهای ورق رنگی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
-
- ساخت بدنه و سقف انواع سازه‌ها نظیر ساختمان، سوله‌ها، کارخانه‌ها، آلاچیق
-
- ساخت انواع لوازم‌خانگی مانند بدنه یخچال، ماشین لباسشویی، آبگرم کن، اجاق‌گاز و کابینت
-
- استفاده در صنایع خودروسازی شامل ساخت اتاقک خودرو، ماشین‌های سنگین و کانتینر
-
- ساخت انواع تجهیزات اداری نظیر پارتیشن‌ها
روش ساخت و تولید ورق رنگی
ورق‌های رنگی بر پایه ورق‌های گالوانیزه تولید می‌شوند. بنابراین اگر بخواهید روش ساخت ورق رنگی را بررسی کنید باید از نحوه تولید ورق گالوانیزه نیز آگاهی داشته باشید. ورق‌های گالوانیزه به دو روش غوطه‌وری گرم و گالوانیزه سرد تولید می‌شوند. این فرآیند شامل اعمال پوششی از جنس روی بر سطح ورق روغنی می‌شوند. این ورق‌ها در مراحل بعدی مجدداً چربی‌زدایی شده و با مواد قلیایی شست‌وشوی گرم داده می‌شوند.
مرحله بعدی کروماته کردن سطح ورق است. انجام این عملیات به‌منظور چسبندگی بهتر رنگ و افزایش مقاومت به خوردگی لازم و ضروری است. در این مرحله یک لایه نازک رنگ اولیه موسوم به پرایمر از جنس پلی‌استر یا اپوکسی، بر روی سطح اعمال می‌شود. سپس در اتمسفر کوره عملیات خشک‌کردن و سردسازی محصول انجام می‌شود. ضخامت این لایه رنگ اولیه حدود 7 تا 15 میکرون است.
در گام آخر، رنگ اصلی از جنس اپوکسی، پلی‌استر، پلی‌اورتان، پلی‌وینیل‌ایدین، فلوراید، آکریلیک و یا پلی‌امید به روش الکترواستاتیک بر سطح اعمال می‌شود. پس‌از آن نیز هر دو طرف ورق رنگی در کوره پخته می‌شود تا رنگ بر روی سطح تثبیت شود. ضخامت این لایه رنگ 20 تا 25 میکرون است. البته گاهی برای اینکه لایه رنگ به‌راحتی از روی سطح جدا نشود و ورق انعطاف‌پذیری خوبی داشته باشد، یک لایه محافظ یکنواخت از PVC یا PET بر روی سطح نیز اعمال می‌کنند.
جمع‌بندی
انواع ورق رنگی به دلیل خواص مکانیکی مناسب و ظاهر زیبا در کاربردهای گسترده‌ای در حوزه ساخت‌وساز، ساخت لوازم‌خانگی و صنایع خودروسازی مورد استفاده قرار می‌گیرند. با این حال، بیشترین استفاده آن‌ها به‌عنوان ورق‌های سقف شیروانی است. این امر به دلیل مقاومت در برابر خوردگی و برخورداری از چندین لایه محافظ اعم از لایه گالوانیزه، لایه رنگ پرایمر و لایه رنگ الکترواستاتیک است. ورق‌های رنگی گران‌ترین ورق‌های فولادی موجود در بازار (به‌جز ورق‌های استیل) هستند که قیمت آن‌ها به قیمت روز ورق گالوانیزه، قیمت رنگ‌های پلیمری، میزان عرضه و تقاضا، سایز، ضخامت، وزن و غیره بستگی دارد.
سؤالات متداول
1- انواع ورق رنگی موجود در بازار کدامند؟
ورق‌های رنگی طرح سینوسی، ذوزنقه‌ای، شادولاین و طرح سفال پالرمو از پرفروش‌ترین ورق‌های رنگی موجود در بازار هستند.
2- مهم‌ترین تولیدکنندگان ورق رنگی در ایران کدامند؟
کارخانه‌های فولاد مبارکه اصفهان،صنایع هفت الماس قزوین، فولاد بهمن، امیرکبیر کاشان و ورق گالوانیزه خودرو شهرکرد برترین تولیدکنندگان ورق رنگی در ایران هستند.
3- قیمت ورق رنگی به چه عواملی بستگی دارد؟
از آنجایی‌که ورق رنگی از ورق گالوانیزه تولید می‌شود، تغییرات قیمت ورق گالوانیزه بیشترین تأثیر را بر قیمت ورق رنگی خواهد داشت. از سوی دیگر سایر پارامترهای مؤثر بر قیمت محصولات در بازار مانند نوسانات قیمت ارز، میزان عرضه و تقاضا و نیز قیمت رنگ، سایز، ضخامت و وزن ورق هستند.