دسته‌ای از مقاطع فولادی وجود دارند که جزو خانواده پروفیل بوده و برای تکمیل یک سازه مورد استفاده قرار می‌گیرند. این پروفیل‌های با مقطع باز همان نبشی و ناودانی و سپری هستند. این پروفیل‌ها دارای ظاهر و سطح مقطع تقریباً مشابه بوده و شاید برای کسانی که چندان با آن‌ها سروکار ندارند، تشخیص این محصول کمی مشکل باشد. استفاده از این مقاطع نیازمند شناخت دقیق خواص و مشخصات آن‌هاست. این امر از طریق درک تفاوت نبشی و ناودانی و سپری و مقایسه مشخصات آن‌ها امکان‌پذیر می‌شود.
مقایسه نبشی و ناودانی و سپری
برای انجام یک مقایسه صحیح و اصولی، ابتدا باید یک سری پارامتر معیار را برگزینیم. این پارامترها برای مقایسه نبشی و ناودانی و سپری شامل شکل سطح مقطع، فرآیند تولید، سایز و ابعاد، وزن و گرید یا نوع آلیاژ به‌کار رفته در ساخت آن‌ها می‌شوند. بنابراین به بیان خصوصیات ساختاری و فنی این مقاطع می‌پردازیم.
انواع نبشی موجود در بازار
نبشی به صورت یک پروفیل مقطع باز به شکل L یا V تعریف می‌شود که از دو بال متصل به یکدیگر تشکیل شده است. زاویه بین این دو بال، تعیین‌کننده این مورد است که نبشی L یا 90 درجه است یا زاویه‌ای کمتر از 90 دارد و به شکل V است. ضمن اینکه، براساس اندازه بال‌ها، نبشی‌ها به انواع نبشی بال مساوی و نبشی بال نامساوی تقسیم می‌شوند.
برای تولید نبشی، دو روش مختلف وجود دارد که نتیجه آن‌ها، تولید نبشی پرسی و نبشی فابریک است. نبشی فابریک از انجام نورد گرم بر روی بیلت فولادی ساخته می‌شود و نبشی پرسی که از خواص مکانیکی ضعیف‌تری نسبت به نوع فابریک برخوردار است و با انجام پرس‌کاری بر روی تسمه فولادی حاصل می‌شود. یکی از تفاوت‌های نبشی پرسی و فابریک، در زاویه بیرونی آن‌هاست که این زاویه در نبشی پرسی گردتر از نبشی فابریک است.
مهم‌ترین کاربردهای انواع نبشی‌ها شامل استفاده از آن‌ها در ساخت چارچوب در و پنجره، اتصال پل به ستون‌ها، تکیه‌گاه، ساخت مبلمان، قفسه و تقویت سازه‌ها می‌شود.
انواع ناودانی موجود در بازار
ناودانی یکی دیگر از پروفیل‌های فولادی است و در انواع حالت‌های U و C شکل موجود است. این نمادها به‌ترتیب بر ناودانی‌های بال موازی و ناودانی‌های بال شیب‌دار دلالت دارند. استانداردهایی که ناودانی‌ها براساس آن‌ها تعریف می‌شوند شامل UPE و UPN می‌شوند. از مهم‌ترین کاربردهای ناودانی فولادی می‌توان به ساخت خرپا، استفاده در تیرها، ساخت قطعات و ماشین‌آلات صنعتی و غیره اشاره کرد.
نکته قابل‌توجه در مورد ناودانی‌ها روش تولید آن‌ها است. بدین‌گونه که ناودانی فابریک از طریق نورد گرم بیلت فولادی و ناودانی پرسی از پرس کردن تسمه فولادی تولید می‌شوند. به‌دلیل فرآیند تولید ساده‌تر ناودانی‌های پرسی، این مقاطع اغلب دارای قیمت کمتری نسبت به ناودانی‌های فابریک هستند.
پروفیل سپری چیست؟
سپری‌ها دارای مقطعی به شکل حرف T هستند و در بازار به شکل برش‌های طولی عرضه می‌شوند. این مقطع به اتصالات سه وجهی نیز معروف است و از هر دو وجه آن استفاده می‌شود. پروفیل‌های سپری بر مبنای اندازه دیوارهای داخلی آن‌ها طبقه‌بندی می‌شوند که این اندازه برابر با همان اندازه لبه سپری است. پروفیل سپری نیز مانند نبشی و ناودانی به دو روش پرسی و فابریک تولید می‌شود.
از کاربردهای معمول سپری می‌توان به ایجاد اتصالات ضخیم و مستحکم، ساخت اسکلت‌های گلخانه‌ای، ساخت سقف‌های کاذب، ساخت ستون و خرپا، سد‌سازی و اتصالات پل‌ها به ستون‌ها اشاره کرد. سپری‌ها به دلیل اینکه به‌سختی خم می‌شوند، برای ساخت پایه‌های مستحکم بسیار مناسب هستند.
تفاوت نبشی و ناودانی و سپری
تا به اینجا با نبشی و ناودانی و سپری آشنا شدیم و دیدیم که آن‌ها در برخی ویژگی‌ها و مشخصات مشابه یکدیگر هستند. اولین شباهت آن‌ها، فرآیند تولید است که هر سه مقطع نبشی و ناودانی و سپری به دو روش پرسی و فابریک تولید می‌شوند. به‌علاوه، این مقاطع همگی به منظور ایجاد اتصالات در سازه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
با وجود برخورداری از این موارد مشابه، اما این مقاطع فولادی تفاوت‌هایی نیز با یکدیگر دارند. مهم‌ترین تفاوت‌های نبشی و ناودانی و سپری شامل موارد زیر می‌شوند:
1- تفاوت در سطح مقطع
اولین و مهم‌ترین تفاوت نبشی و ناودانی و سپری که به وسیله آن امکان تشخیص و تمایز آن‌ها از یکدیگر فراهم می‌شود، تفاوت در سطح مقطع آن‌هاست. نبشی‌ها دارای سطح مقطع به شکل L یا V هستند. ناودانی‌ها نیز بر اساس اینکه زاویه داخلی اتصال بین جان و بال قائم است یا خیر، به شکل‌های C یا U موجود هستند. سپری‌ها نیز سطح مقطعی به‌شکل حرف T دارند.
2- تفاوت در ضخامت و اندازه
علاوه‌بر سطح مقطع، ضخامت این مقاطع نیز متفاوت از یکدیگر است. ضخامت نبشی‌ها در محدوده 2 تا 5 میلی‌متر و ضخامت سپری در محدوده 0.9 تا 2.5 میلی‌متر متغیر است. ضمن اینکه، قطعات خردشده از نبشی و سپری به لقمه معروف هستند و مورد استفاده قرار می‌گیرند اما ناودانی از چنین قابلیتی برخوردار نیست.
3- تفاوت در کاربرد
اگرچه که نبشی و ناودانی و سپری به‌منظور ایجاد اتصالات مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما نبشی‌ها این قابلیت را دارند که به‌صورت تکی و دوبل استفاده شوند. درصورتی‌که سپری‌ها تنها به‌صورت تکی قابل استفاده هستند. از طرفی، نبشی‌ها به‌دلیل اینکه در انواع حالت‌های نبشی بال مساوی و نبشی بال مساوی تولید می‌شوند، دارای تنوع بیشتر نسبت به سپری هستند و بنابراین، دامنه کاربردی آن‌ها گسترده‌تر است.
4- تفاوت در خواص
سپری‌ها به دلیل سطح مقطع سه‌وجهی، دارای استحکام و سختی بالاتری نسبت به نبشی و ناودانی هستند و برای مصارفی که نیاز به پایه‌های قوی‌تری دارند، استفاده می‌شوند. همچنین، نبشی‌ها شامل نوع گالوانیزه و استیل هستند که مقاومت به خوردگی بیشتری را نسبت به انواع ناودانی و سپری فولادی ارائه می‌دهد.
جمع بندی
نبشی و ناودانی و سپری در دسته پروفیل‌های مقطع باز قرار دارند که روش تولید کاملاً یکسان دارند و در اکثر کاربردها نیز مشابه یکدیگر هستند و برای اتصالات به‌کار می‌روند. اما این مقاطع تفاوت‌هایی نیز باهم دارند که مهم‌ترین تفاوت نبشی و ناودانی و سپری در شکل ظاهری و سطح مقطع، خواص مکانیکی، محدوده ضخامت و تنوع این محصولات است.
سوالات متداول