یکی از پرکاربردترین محصولات به‌دست آمده از ورق و شمش‌های فولادی، پروفیل است. پروفیل یک مقطع بلند و ثابت است که در بخش‌های مختلفی مانند ساختمان‌سازی، پل‌سازی، تولید در و پنجره و راه‌سازی به‌کار می‌رود. همچنین این محصول در ساخت برخی از اجزای خودرو نیز به‌کار می‌رود. تقسیم‌بندی‌های متفاوتی بر اساس وزن، شیوه تولید و نوع کاربرد برای پروفیل وجود دارد. در یک تقسیم‌بندی نیز انواع پروفیل به دو دسته باز و بسته تقسیم‌بندی می‌شوند. یکی از مهمترین تقسیم‌بندی‌ها پروفیل را در دو دسته سبک و سنگین قرار می‌دهد. در متنی که می‌خوانید تلاش شده تا با بررسی ویژگی‌های پروفیل سبک و سنگین به مقایسه بین این دو بپردازیم.
برای مشاهده قیمت پروفیل کلیک نمایید
تفاوت پروفیل سبک و سنگین
در یک نگاه کلی، فرایند تولید پروفیل رایج شامل سه مرحله کلی است. مرحله اول که تامین مواد اولیه است از طریق ارتباط با کارخانه‌های داخلی مانند فولاد مبارکه یا کشورهای خارجی مانند برزیل و اتحادیه اروپا انجام می‌گیرد. در مرحله بعد ورق‌هایی که به‌عنوان مواد اولیه در نظر گرفته شده‌اند، به نوارهایی با عرض مشخص تبدیل می‌شوند. در نهایت این نوارها در اختیار یکی از ابزارهای گیوتین، فرمینگ، انباره، سردکن، براده‌برداری و سایزینگ قرار می‌گیرند تا محصول نهایی تولید شود.
محصول نهایی ممکن است به یکی از روش‌های مستقیم یا غیرمستقیم تولید شود. در روش مستقیم، نوارهای تولیدشده در مرحله دوم فرایند تولید در اثر عبور از قالب‌های مشخص شکل گرفته و با جوش دادن دو لبه به یکدیگر، اندازه آن‌ها تعیین می‌شود. برای افزایش دقت کار، محصولات تولیدی با یک اره بریده شده و پس از بسته‌بندی به واحد کنترل کیفی ارسال می‌شوند. در روش غیرمستقیم نوارها به واحد نورد رفته و به لوله تبدیل می‌شوند. عموما محصولاتی که با روش مستقیم تولید می‌شوند، از نظر ابعادی دقت بالایی داشته و از کیفیت خوبی برخوردار هستند.
در ساخت پروفیل سبک که عموما با نام پروفیل مبلی نیز در بازار شناخته می‌شود، دو استاندارد DIN 2394 و EN 10 219-2 مد نظر قرار می‌گیرد. در ساخت این نوع پروفیل از یک ورق فولادی با نام ورق روغنی که معمولا ضخامتی کمتر از 1.5 میلی‌متر دارد، استفاده می‌شود که طی فرایندی که به نورد سرد معروف است، تولید می‌شوند. در روش نورد سرد، نوارها پس از برش به خط نورد وارد شده و از میز فرمینگ عبور می‌کنند. در اینجا باید از حالت نواری به لوله‌ای تغییر شکل داده و در آن‌ها جوش داده شود. پس از جداسازی زائده‌های جوش، نوبت به میز سایزینگ برای دادن شکل دلخواه به لوله‌ها می‌رسد. درنهایت محصولات تولیدشده به میز اتو رفته و در ابعاد مورد نظر برش داده می‌شوند. استفاده از کشش سرد در تولید پروفیل سبک، انرژی مصرف شده و هزینه تمام شده را تا حد زیادی کاهش می‌دهد. به‌علاوه کشش سرد کیفیت سطحی و سرعت تولید را افزایش می‌دهد. اصلی‌ترین تفاوت بین پروفیل سبک و سنگین نوع نورد استفاده شده در تولید این پروفیل‌ها است. پروفیل سنگین که با توجه به کاربرد آن به پروفیل صنعتی یا پروفیل ساختمانی معروف است، در نتیجه فرایند نورد گرم حاصل می‌شود. در این فرایند ورق‌های فلزی تا حدی که شکل آن‌ها به‌راحتی قابل تغییر باشد، گرم شده و پس از شکل‌دهی سرد می‌شوند. ورق‌های استفاده شده در ساخت این پروفیل از نوع ورق سیاه بوده و دارای ضخامتی بین 1.5 تا 2.5 میلی‌متر هستند. این پروفیل‌ها بیشتر در شکل‌های استوانه‌ای با مقاطع مربعی یا مستطیلی در دسترس هستند.
تفاوت بین پروفیل سبک و پروفیل سنگین از نظر قیمت یکی دیگر از مبانی اختلاف بین این دو محصول است. هرچند انتظار می‌رود که پروفیل سبک به دلیل وزن کمتر و نحوه تولید نسبت به پروفیل سنگین، ارزان‌تر باشد. اما لزوما این‌گونه نیست و مشخصات فنی پروفیل اعم از وزن، ضخامت و البته کارخانه سازنده، عوامل اصلی تعیین‌کننده قیمت پروفیل هستند.
تفاوت بین پروفیل سبک و سنگین تنها به اینجا ختم نشده و تفاوت‌های قابل توجه دیگری نیز میان این دو نوع پروفیل وجود دارد. پروفیل سبک در ابعاد و وزن‌های گوناگونی تولید می‌شود که دقت بسیار بالایی در اندازه‌گیری قطر و ضخامت آن‌ها به‌کار گرفته شده است. همچنین این قطعات بسیار شکل‌پذیر بوده و به‌دلیل خاصیت آب‌کاری و روش به کاررفته در فرایند تولید از کیفیت سطحی مطلوبی برخوردار هستند. در مقابل پروفیل سنگین سطح بالایی از پایداری پیچشی و خمشی از خود نشان می‌دهد. همچنین خاصیت جوش‌پذیری بالای پروفیل سنگین آن را برای استفاده در کارهای صنعتی و ساختمانی مناسب کرده است. به‌علاوه سختی بالایی که برای سطح این پروفیل در نظر گرفته شده، آن را در برابر خش و ساییدگی مقاوم کرده و طول عمر این قطعه را افزایش داده است. رنگ کردن این فلزات نیز با افزایش مقاومت در برابر زنگ‌زدگی و اکسید شدن به افزایش طول عمر آن‌ها کمک می‌کند.
تفاوت کاربرد پروفیل سبک و سنگین
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد پروفیل‌ها تنوع زیادی دارند در صنایع مختلفی کاربردهای متنوعی دارند. به‌دلیل ویژگی‌ها و شیوه تولید متفاوت، هنگام مقایسه کاربرد پروفیل سبک و سنگین، تفاوت در کاربرد پروفیل از مهمترین بخش‌ها محسوب می‌شود. پروفیل سبک دارای کیفیت سطحی مطلوب و خاصیت شکل‌پذیری بالایی دارد در ساخت بخش‌هایی از خودرو از جمله اگزوز از جمله انتخاب‌های اصلی به‌شمار می‌رود. اگرچه پروفیل سبک آن قدر مقاوم تولید نشده تا بتواند وزن یک ساختمان را بر روی دوش خود تحمل کند، اما برای تحمل وزن یک انسان به قدر کافی مستحکم است. از این‌رو در ساخت و تولید اسکلت مبلمان نیز به‌کار برده می‌شود. آب‌کاری پروفیل سبک نیز مقاومت آن در برابر خوردگی را ارتقا داده و آن را برای استفاده در ساخت لوازم خانگی نیز مناسب می‌کند. همچنین این پروفیل‌ها عموما در صنایع کشاورزی، اسلحه‌سازی و ساخت کانکس نیز به‌کار می‌روند.
پروفیل‌های سنگین به دلیل مقاومت بالایی که در مقابل نیرو و تنش‌های اعمالی از خود نشان می‌دهند، در ساخت ستون‌های ساختمانی، قوطی در و پنجره‌ها و دیوارهای حامل به‌کار می‌روند. همچنین برای ساخت بسیاری از ماشین‌آلات عظیم مانند جرثقیل نیز از این پروفیل استفاده می‌شود. به‌طورکلی به دلیل استحکام زیاد، این پروفیل به‌عنوان یکی از مصالح اصلی ساختمانی در راه‌سازی و ساخت سازه‌هایی مانند پل که باید تنش و وزن زیادی را تحمل کنند، به‌کار برده می‌شود.
مقایسه قیمت پروفیل سبک و سنگین
پروفیل‌های سبک و سنگین از نظر ابعاد و وزن با یکدیگر تفاوت دارند و همین عامل سبب تفاوت قیمت آن‌ها می‌شود. تأثیر این دو فاکتور بر قیمت تمام‌شده پروفیل‌های سبک و سنگین در خلاف جهت یکدیگر است. به عبارتی، هرچه وزن پروفیل افزایش یابد و به سمت پروفیل‌های صنعتی یا سنگین برویم، قیمت افزایش می‌یابد. در مقابل، به‌دلیل اینکه تولید پروفیل‌های با ضخامت خیلی پایین دشوار است، هرچه پروفیل ابعاد کوچک‌تری داشته باشد، گران‌تر است. دشوار بودن تولید پروفیل‌های سبک با ضخامت پایین به فرآیند نورد سرد ورق و احتمال گسیختگی ورق در ضخامت‌های پایین در هنگام نورد مربوط می‌شود. چراکه نیاز به فرآیند تبلور مجدد بیشتری بر روی ورق‌های فولادی است.
ضمن اینکه، پروفیل‌های سبک با ضخامت کم به‌دلیل اینکه از ورق روغنی تولید می‌شوند و توجه به این نکته که قیمت ورق روغنی بیشتر از ورق سیاهی است که پروفیل‌های سنگین از آن تولید می‌شوند، قیمت پروفیل‌های سبک در سایز پایین، گران‌تر است. اما وقتی سایز پروفیل افزایش می‌یابد، به دلیل افزایش وزن پروفیل‌های سنگین، پروفیل‌هایی که با ورق سیاه تولید شده‌اند نیز قیمت بیشتری از پروفیل‌های سبک خواهند داشت. همچنین، استفاده از ورق روغنی در تولید پروفیل سبب ایجاد سطح تمام‌شده صیقلی‌تر و تلرانس ابعادی دقیق‌تر می‌شود که این موارد نیز در تعیین قیمت پروفیل سبک و سنگین تأثیرگذارند.
مهمترین کارخانه های تولیدکننده پروفیل سبک و سنگین
کارخانه‌های تولیدکننده پروفیل هر دو نوع پروفیل سبک و سنگین را تولید می‌کنند. ازآنجایی‌که فرآیند تولید پروفیل چه در نوع سبک یا ساختمانی و چه در نوع سنگین یا صنعتی یکسان است، تولیدکنندگان این محصولات مشکلی برای تولید آن‌ها نخواهند داشت. مهمترین کارخانه‌های تولیدکننده پروفیل سنگین و سبک عبارت‌اند از:
- شرکت جهان پروفیل پارس
- شرکت نورد و لوله یاران
- شرکت پروفیل صدرا
- شرکت لوله و پروفیل صابری
- کارخانه تهران شرق
- شرکت پروفیل نیکان
- کارخانه لوله و پروفیل آپادانا
ورق های مورد استفاده برای ساخت پروفیل سبک و سنگین
عمده پروفیل‌های موجود در بازار از نوع فولادی هستند که به‌دلیل قیمت و خواص مناسبی که دارند، بیشترین کاربرد را نیز در صنعت و ساختمان‌سازی دارند. دلیل این قیمت و خواص مناسب، استفاده از ورق فولادی گرید St37 است که رایج‌ترین گرید برای تولید ورق سیاه است. به‌طورکلی، پروفیل‌های سنگین از ورق‌های سیاه تولید می‌شوند که ورق‌های St37 و St52 مهمترین گریدهای مورد استفاده در این زمینه هستند.
پروفیل‌های سبک فولادی از ورق‌های روغنی تولید می‌شوند. این ورق‌ها استحکام بیشتری داشته و برای تولید پروفیل با ضخامت کم بسیار مناسب هستند. استفاده از ورق‌های روغنی سبب می‌شود تا بتوان پاس‌های نورد بیشتری را بر روی آن‌ها انجام داد و پروفیل‌های سبک با ضخامت بسیار پایین را تولید کرد.
لازم به ذکر است که از ورق‌های دیگری هم چون ورق گالوانیزه و ورق استیل نیز برای تولید پروفیل گالوانیزه و پروفیل استیل استفاده می‌شود. این پروفیل‌ها دارای خواص ویژه‌ای هستند که مطلوب‌تر از پروفیل‌های فولادی است. اما به‌دلیل اینکه قیمت آن‌ها بسیار بیشتر از پروفیل‌های تولیدشده با ورق سیاه و ورق روغنی می‌شود، برای کاربردهای معمول و ساختمان‌سازی صرفه اقتصادی نداشته و به‌همین دلیل عمده پروفیل‌های فولادی سبک و سنگین موجود در بازار از ورق سیاه یا ورق روغنی تولید می‌شوند.
جمع بندی مقایسه پروفیل سبک و سنگین
بررسی تفاوت پروفیل سبک و سنگین نشان می‌دهد که هرکدام از این دو با توجه به ویژگی‌هایی که دارند می‌توانند در قسمت‌های مختلف صنایع خودروسازی یا راه و ساختمان به‌کار گرفته شوند. پروفیل سنگین که بسیار مقاوم‌تر از پروفیل سبک است، در شرایطی که سازه‌ها باید نیروی زیادی متحمل شوند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. در مقابل پروفیل سبک با توجه به ظرافت و خاصیت شکل‌پذیری مطلوب آن در صنایع حساس‌تر همچون ساخت لوازم خانگی، مبلمان و دوچرخه کاربرد دارد. قیمت واحد طول یک پروفیل سبک به خاطر وزن کمتر از واحد طول پروفیل سنگین کمتر است. پس انتخاب بین پروفیل سبک یا پروفیل سنگین وابسته به کاربرد نهایی شما و مشخصات فنی مورد نیازتان است.
برای مشاهده قیمت روز آهن‌آلات به صفحه اصلی فولادشاپ مراجعه نمایید.
سؤالات متداول
در ادامه به برخی سوالات کاربران درباره پروفیل سبک و سنگین اشاره خواهیم کرد.
1- تفاوت پروفیل سبک و سنگین چیست؟
پروفیل‌های سبک و سنگین از نظر روش تولید، ورق مورد استفاده برای ساخت آن‌ها، وزن، خواص مکانیکی و قیمت متفاوت از یکدیگر هستند.
2- بهترین پروفیل‌های سبک و سنگین موجود در بازار کدام‌اند؟
پروفیل‌های تولیدشده توسط کارخانه‌های جهان پروفیل پارس، نورد و لوله یاران، پروفیل صدرا، لوله و پروفیل صابری و تهران شرق از بهترین پروفیل‌های سبک و سنگین موجود در بازار هستند.
3- برای ساخت پروفیل سنگین و سبک از چه ورق‌هایی استفاده می‌شود؟
برای تولید پروفیل سبک از ورق روغنی و برای تولید پروفیل سنگین از ورق سیاه استفاده می‌شود.