ورق آجدار، مصارف مختلفی در دنیای پیرامون ما دارد. اگر تابه حال به کفی محل بار وانت‌ها یا کامیون‌ها نگاه کرده باشید یا از روی یک سطح شیب‌دار یا پل فلزی عبور کرده باشید، حتما یک ورق آجدار را دیده‌اید. شکل های چاپ شده روی ورق آجدار با نام گل شناخته شده و دارای انواع بادامی، عدسی، شطرنجی، لوزی، الماسی، قطره‌ای، ساچمه‌ای و… هستند. در این میان نوع گل بادامی به‌دلیل توانایی بالاتر در کاهش لغزندگی و جلوگیری از جمع شدن آب باران و گردوغبار، بسیار پرکاربردتر بوده و دارای تقاضای بیشتری است. اصلی‌ترین کاربرد ورق آجدار کاهش اصطکاک سطح برای جلوگیری از لیز خوردن اشیا یا اشخاص است. در برخی انواع این ورق ممکن است مشکلاتی نظیر جمع شدن آب باران یا خاک در پشت طرح‌ها ایجاد شود. توصیه می‌کنیم پیش از خرید ورق توجه کنید که برای چه کاربردی آن را احتیاج دارید تا مناسب ترین نوع را انتخاب کنید. در مطلب پیش رو تلاش می کنیم تا توضیحات کاملی پیرامون ویژگی‌های اصلی ورق فولادی آجدار، انواع آن، نحوه تولید کاربرد ورق آجدار ارائه دهیم.
بیشتر بخوانید : همه چیز دربارۀ ورق‌های فولادی (ورق آهن)
انواع ورق آجدار و خصوصیات آنها
ورق شطرنجی، ورق کف‌سازی یا ورق برجسته نام‌های دیگری است که برای ورق آجدار شناخته می‌شود. ما نیز در این مطلب از این نام‌ها استفاده خواهیم کرد. ورق آجدار فولادی تنها نوع ورق‌های برجسته نیست. این ورق‌ها بسته به کاربرد در جنس‌های مختلف آهنی، استیل، آلومینیوم و استیل ضدزنگ قابل تولید هستند. اصلی‌ترین ویژگی ورق فولادی آجدار که آن را به یکی از محبوب‌ترین محصولات فولادی بدل ساخته است استحکام و سختی آن است. در اثبات این ادعا همین بس که این ورق برای ساخت کفی بار خودروها یا کشتی‌هایی استفاده می‌شود که بعضا تا چندین تن بار را جابه‌جا می‌کنند. یکی دیگر از ویژگی‌های این ورق قابلیت شکل‌پذیری و خم‌پذیری آن است. برخلاف ظاهر سخت و شکننده، ورق آجدار فولادی به سادگی تغییر شکل داده و در مکان موردنظر نصب می‌شود. وجود اشکال مختلف روی سطح این ورق به کاهش اصطکاک سطح و جلوگیری از لیز خوردن کمک شایانی می‌کند. هرچند که در بعضی طرح‌ها ممکن است مانعی برای حرکت ایجاد شده و اندکی به افراد بی‌دقت آسیب وارد کند.
علاوه‌بر تقسیم‌بندی ورق آجدار بر اساس جنس، می‌توان آن را به دو نوع فابریک و پرسی دسته‌بندی کرد. تفاوت این دو نوع ورق فولادی آجدار در نحوه تولید آنها است. در ورق پرسی شکل آج مورد نظر بر روی ورق ساده، پس از گرم کردن ورق و از طریق غلتک پرس می‌شود. در مقابل نوع فابریک دارای یک لایه اضافه‌تر برای آج است. این ویژگی استحکام ورق را بالاتر می‌برد اما به وزن آن نیز می‌افزاید. ورق آجدار فولادی عرضه شده توسط شرکت فولاد مبارکه از نوع پرسی است و انواع فابریک آن از کشورهایی نظیر چین و روسیه وارد می‌گردد.
نحوه تولید و کاربرد ورق آجدار
همان‌طور که اشاره شد ماده اولیه اصلی در تولید ورق آجدار فولادی، شمش فولادی، تختال یا اسلب است. در مرحله اول تولید لازم است که این شمش‌ها پهن شده و به ضخامت مورد نظر برسند. برای این کار شمش‌ها را وارد کوره‌ها می‌کنند تا به دمای مناسب برسند. سپس با ورود به فرایند پوسته‌زدایی، از ضخامت آنها کاسته شده و شمش‌ها تبدیل به ورق‌هایی با ضخامت مورد نظر می‌شوند. ورق‌های تولیدشده تا این مرحله را ورق سیاه می‌نامند. البته برای ساخت انواع پرکاربرد ورق سیاه نیاز به انجام چند مرحله کوچک دیگر برای حفظ استحکام و سختی ورق وجود دارد. بسته به استاندارد به‌کاررفته در تولید ورق، ورق سیاه تولیدشده در این مرحله را می‌توان برای مصارف ساختمانی (استاندارد st-37) یا پروژه‌های حساس‌تر نظیر سدسازی و کشتی‌سازی (استاندارد A-516، A-283 یا A-285) مورد استفاده قرار داد. دلیل نام‌گذاری این ورق سطح مات و سیاه رنگ فلز است که در اثر حرارت بالا ایجاد شده است. در ادامه روند تولید ورق فولادی آجدار، پس از طی یک مرحله نورد دیگر برای استحکام‌بخشی به ورق‌ها، غلتک‌های طرفدار مثل مهر روی ورق‌ها فرود آمده و طرح‌های مورد نظر را بر روی آنها ایجاد می‌کنند. اگر ورق از نوع فابریک باشد، طرح‌ها از طریق قرار گرفتن یک لایه اضافه بر روی ورق و شکل‌دهی به آنها توسط قالب‌ها روی ورق قرار می‌گیرد. پس از اتمام این فرآیند بسته به سفارش مشتری یا جنس ورق یک لایه اضافه‌تر روی ورق قرار می‌گیرد تا ظاهری درخشان‌تر و زیباتر به آن ببخشد. در برخی موارد نیز مراحلی نظیر قرار دادن لایه آلومینیومی یا ضدزنگ ویژگی‌های جدیدی به ورق آجدار فولادی تولیدشده می‌بخشد. پس از طی همه مراحل تولید ورق وارد مرحله خنک‌کاری شده و معمولا از طریق پاشش آب با فشار بالا به دمای محیط می‌رسد. دقت در به کارگیری نسبت مناسب مواد اولیه در هنگام ساخت، دمای مناسب در هر مرحله و غلتک‌کاری درست در کیفیت ورق فولادی آجدار بسیار دارای اهمیت است. پس از اتمام فرایند و انجام تست‌های کیفی جهت اطمینان از کیفیت محصول تولیدشده، ورق‌ها به صورت کویل یا شیت به بازار عرضه می‌شوند.
به‌طورکلی استانداردهای مختلف ورق‌سازی را می توان از st-33 تا st-52 دسته‌بندی کرد. هرچه عدد استاندارد بزرگ‌تر شود میزان کربن به‌کاررفته در ساخت ورق بیشتر بوده و ورق فولادی سخت‌تری خواهیم داشت. به‌کارگیری استاندارد st-37 در ساخت ورق فولادی آجدار باعث می‌شود که این ورق در مصارف ساختمانی و عمرانی، پل‌سازی، خودروسازی و… مورد استفاده قرار گیرد. در میان جنس‌های مختلف ورق برجسته ترتیب ورق استیل، آلومینیوم، گالوانیزه و آهنی دارای بیشترین تقاضا از سوی مشتریان هستند.
ورق فولادی آجدار به علت استحکام و مقاومت و نیز کاهش نیروی اصطکاک کاربرد زیادی در ساخت کفی کشتی‌ها و ماشین‌های باری، پل‌ها و سطوح شیب‌دار و سقف‌های شیروانی دارد. به‌طورکلی هرجایی که بخواهید مانع از لیز خوردن شی یا شخصی شوید می‌توانید از ورق فولادی آجدار یا انواع دیگر آن استفاده کنید. همچنین به‌علت سطح درخشان و زیبا و وزن سبک این ورق‌ها می‌توان از آنها در کاربردهای تزیینی نیز استفاده کرد. انعطاف‌پذیری، جوشکاری خوب و قیمت مناسب ورق آجدار فولادی باعث شده است که صنایع مختلف خودروسازی، کشتی‌سازی، لوازم خانگی و… از آن استفاده کنند. برخی از موارد کاربرد ورق آجدار را می‌توان به صورت زیر دسته‌بندی کرد.
- ساخت نوار نقاله برای کارخانه‌ها و فرودگاه‌ها
- ساخت قطعات و دستگاه‌های صنعتی
- ساخت پنل‌های محافظتی
- به کارگیری آن در بخش‌های مختلف ساختمان نظیر آسانسور، پله‌های اضطراری و…
- ساخت قطعات مختلف لوازم خانگی
- ساخت پل‌های موقت و دائمی
- کف سازی زمین‌های مناطق کارگاهی برای سهولت در عبور و مرور تا زمان کامل شدن کارگاه
- به کارگیری در ساخت ایستگاه‌های اتوبوس و تاکسی
جمع بندی کاربرد ورق آجدار در صنایع
ورق‌های فولادی آجدار یکی از انواع ورق‌های فلزی است که در ساخت سطوح مختلف برای جلوگیری از لغزندگی افراد یا اشیا دارای کاربرد گسترده‌ای است. در سال‌های اخیر تولید این ورق در ابعاد و انواع گوناگون توسط شرکت‌های فولاد فعال در کشور از جمله شرکت فولاد مبارکه انجام شده و قیمت آن را به حد قابل قبولی رسانده است. امید است که با تلاش بیشتر مهندسان در این حوزه کشور ما به جمع صادرکنندگان ورق فولادی آجدار بپیوندد.