تنوع بالای پروفیل‌های فولادی و گستردگی کاربرد آنها، سبب شده تا این مقاطع فولادی به بخش جدایی‌ناپذیر صنعت ساخت‌وساز تبدیل شود. خواص و مشخصه‌های هر قطعه مهندسی تابعی از روش تولید آن است. در اینجا نیز قوطی و پروفیل‌های فولادی به سبب تولید با روش‌های مختلف، از طیف وسیعی از خواص مکانیکی، پارامترهای ابعادی و… بهره می‌برند. حال با در نظر گرفتن روش‌های مختلف تولید قوطی و پروفیل‌ها، چطور باید بهترین روش تولید را بشناسیم؟ برای اینکه به مشخصه‌های یک پروفیل باکیفیت و استاندارد پی ببرید، باید روش تولید آن را مورد بررسی قرار دهید. در ادامه با بررسی مراحل و فرآیند تولید پروفیل و قوطی با ما همراه باشید.
قوطی پروفیل چیست؟
پروفیل‌های فولادی که در بازار ایران با نام‌های قوطی یا قوطی پروفیل نیز شناخته می‌شوند، مقاطعی طویل به طول 6 یا 12 متر هستند که به‌صورت توخالی و با سطح مقطع مربع یا مستطیل تولید می‌شوند. این محصولات یکی از پرکاربردترین محصولات آهنی در صنعت و ساختمان‌سازی هستند. این محصولات به سبب تنوع بالای آنها از نظر شکل و ابعاد، جنس، وزن، میزان استحکام و… بسیار پرفروش بوده و حجم بالایی از معاملات مقاطع فولادی را به خود اختصاص می‌دهند.
البته تمامی مقاطع فولادی به‌نوعی پروفیل محسوب شده و به دو نوع کلی پروفیل باز و پروفیل بسته تقسیم می‌شوند. قوطی‌ها در دسته پروفیل‌های بسته جای می‌گیرند اما محصولاتی مانند پروفیل آبرو، پروفیل زد، پروفیل لنگه دری و … از نوع پروفیل باز هستند. این محصولات کاربرد متفاوتی نسبت به قوطی پروفیل‌های نوع بسته دارند. به همین جهت بهتر است قبل از انتخاب و خرید پروفیل با انواع و کاربردهای آن آشنا شوید.
انواع مختلف قوطی پروفیل
قوطی پروفیل به هر نوع مقطع توخالی بسته گفته می‌شود که دارای طول استاندارد 6 یا 12 متر است. این مقاطع بر اساس پارامترهای فیزیکی و مکانیکی مختلفی از یکدیگر متمایز می‌شوند. تنوع این محصولات بسیار زیاد است و انتخاب از بین آنها باید بر مبنای الزامات طراحی سازه، میزان بودجه و در دسترس بودن آنها انجام شود.
انواع مختلف قوطی پروفیل با توجه به معیارهای زیر از یکدیگر متمایز می‌شوند:
- انواع قوطی پروفیل بر اساس شکل ظاهری: قوطی پروفیل‌ها از نظر شکل ظاهری به دو دسته کلی قوطی‌های مربعی و قوطی‌های مستطیلی تقسیم می‌شوند. قوطی‌های مربعی به دلیل توزیع تنش یکنواخت در سطح آنها، کاربرد بیشتری نسبت به قوطی‌های مستطیلی دارند.
- انواع پروفیل قوطی از نظر وزن: پروفیل‌های فولادی از نظر وزنی به دو دسته پروفیل سبک و سنگین تقسیم می‌شوند. معیار این تقسیم‌بندی ضخامت حدود 1.5 میل است؛ به طوری که به قوطی‌های با ضخامت بیشتر از این مقدار پروفیل سنگین و به قوطی‌های پایین‌تر از این مقدار پروفیل سبک اطلاق می‌شود.
- انواع قوطی و پروفیل از نظر جنس: قوطی پروفیل‌های فلزی از نظر جنس به انواع فولادی یا آهنی، گالوانیزه، استیل، آلومینیومی و کامپوزیتی تقسیم می‌شوند. از بین انواع مختلف قوطی پروفیل‌ها، پروفیل استیل گران‌ترین و بهترین نوع پروفیل برای کاربردهای مقاوم به خوردگی است.
- انواع پروفیل و قوطی از نظر کاربرد: پروفیل‌ها از نظر کارایی شامل دو گروه پروفیل صنعتی و پروفیل ساختمانی می‌شوند. تفاوت این دو گروه در مقدار ضخامت این محصولات است به طوری که پروفیل‌های ساختمانی سبک‌تر بوده و ضخامت کمتری دارند. پروفیل‌های صنعتی بر خلاف پروفیل‌های ساختمانی، دیواره‌هایی ضخیم‌تر و وزن سنگین‌تری دارند.
فرآیند تولید پروفیل فلزی چگونه است؟
پروفیل‌های فولادی به طور کلی به دو روش مستقیم و غیرمستقیم تولید می‌شوند. منظور از مستقیم یا غیرمستقیم بودن در روش تولید، تولید یکجا یا مرحله‌به‌مرحله پروفیل‌ها است. در روش مستقیم، ابتدا ورق‌های فولادی در ضخامت مورد نظر توسط دستگاه‌های رول فرمینگ خم می‌شوند تا شکل تقریبی مقطع آنها حاصل شود. سپس ابتدا و انتهای لبه این ورق‌ها با جوشکاری فرکانسی به یکدیگر جوش داده می‌شوند تا شکل نهایی محصول پروفیل حاصل شود.
در روش غیرمستقیم تولید پروفیل، از لوله‌های فولادی استفاده می‌شود. در این روش لوله‌ها تحت فرآیند پرس‌کاری قرار می‌گیرد تا لبه داخلی گرد و مقطع مربعی یا مستطیلی ایجاد شوند. در تولید پروفیل به روش غیرمستقیم، نیازی به جوشکاری این مقاطع نیست. در این روش ورق‌های فولادی بدون اینکه مستقیماً به پروفیل تبدیل شوند، ابتدا به‌صورت لوله درآمده و سپس شکل نهایی پروفیل را می‌سازند.
فرآیند رول فرمینگ چگونه است؟
رول فرمینگ نوعی فرآیند شکل‌دهی فلز است که برای تولید اشکال مختلف پروفیل فلزی طویل و با سطح مقطع پیچیده استفاده می‌شود. این فرآیند شامل عبور دادن یک نوار یا ورق فلزی از میان چند رول (غلتک‌های تشکیل‌دهنده) است که به‌تدریج مواد را خم کرده و شکل می‌دهند تا مقطع مورد نظر ایجاد شود. رول‌ها به‌طور ویژه برای تغییر شکل مواد به صورت تدریجی طراحی شده‌اند. این فرآیند معمولاً پیوسته است و فلز بدون وقفه در میان غلتک‌ها حرکت می‌کند.
مراحل اصلی فرآیند رول فرمینگ به شرح زیر است:
- تغذیه مواد: یک کویل یا ورق فلز (معمولاً فولاد، آلومینیوم یا فلزات دیگر) به مجموعه اولیه رول‌ها وارد می‌شود. مواد اولیه اغلب قبل از وارد شدن به رول‌ها به حالت صاف تبدیل می‌شوند.
- پیش برش یا پس برش: بسته به محصول و طرح خاص، برش دادن ورق‌ها ممکن است قبل یا بعد از فرآیند رول‌سازی انجام شود و تکه‌هایی به طول دلخواه ایجاد شود.
- شکل‌دهی: نوارهای فلزی از یک سری رول عبور می‌کنند که هر مجموعه از رول‌ها به تدریج شکل مواد را تغییر می‌دهند. هر مجموعه‌ای از این رول‌ها مسئول خم کردن، ایجاد منحنی یا خطوط خاصی در محصول نهایی هستند. غلتک‌ها بر اساس مشخصات مورد نظر طراحی می‌شوند. برخی از آنها ممکن است ویژگی‌های اضافی برای عملکردهایی مانند سوراخ کردن، بریدگی یا برجسته‌سازی داشته باشند.
- صاف کردن: در برخی موارد از رول‌های صاف‌کننده اضافی برای اطمینان از صاف بودن محصول نهایی و اطمینان از عدم وجود پیچ‌وتاب یا تغییر شکل استفاده می‌شود.
- برش انتهایی: اگر نوار فلزی از قبل برش داده نشده باشد، پس از گذراندن تمام مراحل شکل‌دهی به اندازه مورد نظر بریده می‌شود.
- بازرسی و کنترل کیفیت: قطعات ایجاد شده برای اطمینان از مطابقت با ابعاد و استانداردهای کیفی بازرسی می‌شوند.
برترین تولیدکنندگان پروفیل در ایران کدم‌اند؟
به دلیل تقاضای زیاد و استفاده فراوان از قوطی و پروفیل‌های فولادی در صنعت و ساخت‌وساز، کارخانه‌ها برای متعادل نگه‌داشتن شرایط بازار از نظر میزان عرضه و تقاضا، به تولید انبوه این محصولات اقدام کرده‌اند. در همین راستا، برترین تولیدکنندگان پروفیل در ایران عبارتند از:
- کارخانه جهان پروفیل پارس
- کارخانه تهران شرق
- کارخانه لوله و پروفیل صابری
- کارخانجات نورد و پروفیل ساوه
- کارخانه پروفیل صدرا
- کارخانه لوله و پروفیل آپادانا
- کارخانه نورد لوله یاران
- شرکت لوله و پروفیل هیربد زرندیه
- لوله و پروفیل صابری
- شرکت لوله و پروفیل کیهان
- کارخانه لوله و پروفیل کیان پرشیا
فرآیند تولید قوطی پروفیل در یک کلام
تنوع بالای انواع قوطی و پروفیل فولادی از نظر شکل ظاهری، جنس، وزن و کاربرد سبب استفاده فراوان آنها شده است. این مقاطع فولادی برای کاربردهای صنعتی و ساخت‌وسازهای عمرانی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این مقاطع به‌طور کلی به دو روش مستقیم و غیرمستقیم توسط این کارخانه‌ها تولید و به بازار عرضه می‌شوند. با توجه به تقاضای زیاد این محصولات در بازار آهن و فولاد، بسیاری از تولیدکنندگان در این زمینه مشغول فعالیت شده‌اند تا پاسخگوی نیاز بازار داخل باشند.